Perfectionisme kan je maken of breken. De ene keer ga je goed op de druk en krijg je zo things done, de andere keer zorgt het voor faalangst en is het een enorme rem. Perfectionisme (en het harde werken dat daarbij komt kijken) gaat vaak ten koste van andere dingen. Je mentale gezondheid, je privéleven, je zelfvertrouwen… Hoe ga je hiermee om? En kun je perfectionisme loslaten? Spoiler: ja, met deze 4 succesvolle tips.
Inhoud van dit artikel
Wat is perfectionisme?
Perfectionisme is het streven naar de beste prestaties en heel kritisch zijn op jezelf. Het is heel persoonlijk en doet met iedereen en in iedere situatie wat anders. Soms is het een enorme bron van motivatie en kracht. Voor perfectionisten kan iets wat ze doen altijd beter, dus daar gaan ze dan voor. De andere kant van de medaille is dat het nogal wat van je vraagt, die constante challenge en zelfkritiek. Faalangst, depressies, burn-outs – het zijn allemaal dingen waar een perfectionist mee te maken kan krijgen.
Ik heb er zelf ook ervaring mee. Ik was ontzettend gevoelig voor de mening van anderen en was daarom heel kritisch op mezelf. Ik wilde niet afgaan. Het voordeel was dat deze mindset me ver bracht. Had ik een doel? Dan haalde ik ‘m. Maar dat kostte dan ook wat. Ik had depressieve gevoelens, was moe en had last van mijn lijf. Lichamelijke en mentale gezondheid: zero. Ik voelde aan alles: dit trek ik niet veel langer. Toen ontdekte ik mindfulness.
Boekentip!
Mindfulness inzetten bij perfectionisme
Perfectionisme en mindfulness – dat zijn twee enorme uitersten. De kern van perfectionisme is zelfkritiek, het altijd maar oordelen over je eigen kunnen. Dingen als (zogenaamd) lui zijn, niet efficiënt werken en onderdoen voor iemand anders, dat is waar je als perfectionist over struikelt. De kern van mindfulness vind je hier zo’n 180 graden vandaan.
Bij mindfulness oordeel je niet. Zelfkritiek staat niet in het woordenboek. Sure, die gedachten zijn er, maar je hoeft er niets mee. Je hoeft je er niet tegen te verzetten. Het hoeft niet ‘anders’ of ‘beter’. Met mindfulness leer je dat je situatie oké is zoals ‘ie is. Oftewel: niet piekeren en analyseren hoe je nog meer uit je werk/scriptie/sportsessie kan halen, maar beseffen dat je alleen bezig hoeft te zijn met het nú. En nu is niet beuken, lezen, leren. Nu is gewoon helemaal prima.
Met mindfulness heb ik mijn perfectionisme kunnen loslaten. Of eigenlijk: kunnen temmen. De goede kanten ervan (het uitdagen, hard werken) benut ik, de mindere kanten (het koste wat kost doorgaan en mezelf voorbijgaan) laat ik los.
4x tips om perfectionisme los te laten
Dus, hoe doe je dat, je perfectionisme loslaten? Ik geef je 4 tips die je helpen om dit te trainen.
1. Wees bewust dankbaar
Het heeft iets Amerikaans (#blessed) maar het heeft óók een kern van waarheid. Als je als perfectionist altijd denkt dat wat jij doet beter kan, ga je voorbij aan wat op dit moment werkelijkheid is. Ga eens na wat je wél hebt of hebt gedaan. Geef jezelf een compliment. Mind you: dat betekent niet dat je alle negatieve gedachten weg moet proppen om dankbaar te kunnen zijn. Het betekent dat je die gedachten erkent en ze er gewoon even náást het moment laat zijn.
2. Doe een mindfulness oefening
Om uit je hoofd en ín het moment te komen, kun je mindfulness oefeningen doen. Ik tip altijd een lichamelijke oefening (de bodyscan) en een ademhalingsoefening. Bij de eerste ga je bewust je hele lichaam langs om even te checken hoe het met dat lichaamsdeel gaat. Als je op een stoel zit, voel je bijvoorbeeld even bewust hoe je voeten op de grond staan en hoe je billen contact maken met de zitting. Vertel dat aan jezelf. Bij de ademhalingsoefening ga je na hoe je adem voelt. Zit ‘ie hoog in je borst, diep in je buik of voel je ‘m bijvoorbeeld goed in je neus? Volg je ademhaling bewust. Op deze manier kun je stress verminderen.
Merk je dat je gedachten steeds afdwalen naar gepieker of dingen die je nog moet doen? Raak dan niet gefrustreerd. Merk je gedachten op en breng de aandacht dan (zonder boos te worden) terug naar je mindful oefening.
3. Volg de 80/20-regel
Zoals ik al zei: met mindfulness heb ik mijn perfectionisme geteugeld. Maar het zit nog steeds ergens in me. Om het realistisch en draaglijk te houden, bedacht ik voor mezelf de 80/20-regel. Is iets voor 80 procent goed? Dan slinger ik het de wereld in. Een belangrijk verslag voor werk bijvoorbeeld, of hé, deze blog. Die andere 20 procent zijn details die teveel tijd kosten ten opzichte van die 80 procent die goed is. Ook een fijne gedachte: die 20 procent is groei. Je kan iets altijd weer bijstellen en aanpassen. Accepteren dat je fouten mag maken en nog kan leren is ook een belangrijk onderdeel van perfectionisme loslaten. Prima is the new perfect.
4. Lees je in over perfectionisme (en hoe je dat loslaat)
Perfectionisme is een echte moderne ‘ziekte’ die goed gedijt in onze maatschappij vol competitie. Niet voor niets zijn er ontelbaar veel boeken geschreven over deze karaktereigenschap en hoe je er met mindfulness voor kan zorgen dat het je niet meer tegenwerkt.
Mindfulness en zelfcompassie. Verlos jezelf van destructieve gedachten en emoties – Christopher Germer
Zeg me dat ik oké ben. Over perfectionisme en bevestigingsdrang – Marcel Hendrickx
Liever slordig gelukkig dan perfect gestrest. Ga je perfectionisme te lijf – Irene Becker
Pak perfectionisme aan bij de kern
Zoals de laatste tip tegen perfectionisme al een beetje weggeeft, is de gedachte vaak een overblijfsel van vroeger. Van je opvoeding, of van een specifieke ervaring. Je kunt het daarom pas echt loslaten als je ook ruimte geeft aan die oorzaak. Het kan helpen om daar een professional voor in te schakelen, bijvoorbeeld door een training te volgen. Vanuit mijn eigen ervaring help ik nu mensen met coaching en trainingen. Zo gaan we op zoek naar de kern van je perfectionistische gedachten en kijken we ook hoe je dit kan omzetten in iets waarmee je verder kunt. Perfectionisme is namelijk een prachtige eigenschap, als je weet hoe je de balans houdt.
